آهن آلات پیشروی گامی بزرگ

حلقه تولید فولاد کشور روز به روز بزرگ تر می شود و در این عرصه پدید آوردن ارزش افزوده یک مزیت به شمار می رود. شاید باور این موضوع کمی سخت باشد که یکی از مدرن ترین کارخانه ها در صنعت فولاد مطابق با فناوری روز دنیا, متعلق به کشور ماست.

اینکه یک صنعت پا به پای تحولات دنیا در حرکت باشد امری بدیهی است اما کار بدان سبب اعجاب آور است که در شرایطی که قد و قواره تحریم ها روز به روز بلندتر می شود, فعالیت در کارخانه ای با تجهیزات کاملا بومی سازی شده, نه تنها متوقف نشده بلکه در آینده ای نه چندان دور محصولی را به بازار عرضه می کند که ضمن مراعات استانداردهای بین المللی مایه مباهات صنعت فولاد کشور خواهد شد.

شرکت توسعه آهن و فولاد گل گهر که در دل کویر این باور را برای صنعت ۵۰ ساله فولاد می رویاند, صاحب پروژه ای است که از سوی دانش متخصصان ایرانی بومی سازی شده و در حال اجراست.

این پروژه که فناوری آن ۱۵ سال از روش های تولید فعلی صنعت فولاد جلوتر است قرار است سرعت ریخته گری مداوم فولاد را به قدری بالا ببرد که فرآیند تولید در مسیرخط تولید ۱۸۰متری را به ۶ متر در دقیقه برساند.

از طرفی مصرف انرژی به مقدار قابل توجهی کاهش می یابد که بروز چنین رویدادی در کشورمان بی سابقه خواهد بود.

این شرکت باهدف ایجاد ارزش افزوده در زنجیره تولید فولاد و با توجه به معادن غنی سنگ آهن در منطقه سیرجان, در نزدیک ترین فاصله به شرکت صنعتی و معدنی گل گهر احداث شده است.

قرارگیری چنین کارخانه ای در کنار معدن کاملا عاقلانه بوده چرا که در هزینه حمل مواد اولیه و جابه جایی آن به کارخانه, بدین ترتیب صرفه جویی می شود. فاصله این کارخانه از معدن یک و ۲ گل گهر که هر یک دارای ۱۸۰ و ۲۴ میلیون تن ذخیره قطعی سنگ آهن است حدود یک کیلومتر است.

احداث و بهره بردای از کارخانه های احیا مگامدول, فولادسازی و نورد متعلق به توسعه آهن و فولاد گل گهر در منطقه معدنی و صنعتی گل گهر موجب تکمیل زنجیره تولید شده است.از سوی دیگر دستیابی به این چشم انداز, ارتقا ارزش اقتصادی تولیدات منطقه گل گهر را در پی دارد.

این شرکت در سال ۱۳۹۱ در اداره ثبت شرکت های شهرستان سیرجان در حالی با سرمایه اولیه یک هزار میلیاردی به ثبت رسید, که امروز پس از گذشت ۷ سال به ارزشی معادل دو هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان یعنی ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه دست یافته است.

شرکت توسعه آهن و فولاد در زمینه تبدیل شدن به سازمانی سرآمد در منطقه گل گهر و عرضه کننده محصولات فولادی در مسیر خلق ارزش های پایدار برای تمامی ذینفعان و همچنین تحقق چشم انداز تولید ۳ میلیون تن محصولات فولادی, ارزش هایی را نظیر استفاده از فناوری های پیشرفته و برتر, تبادل و انتشار دانش کسب شده با سایر ذی نفعان, درآمد زایی و نقش مثبت در توسعه اقتصادی, مسئولیت پذیری ملی در قبال کاهش نیاز به واردات محصولات فولادی و ایجاد رابطه برد-برد میان شرکت, مشتریان و سهام داران را پیش روی خود قرار داده است.

آنچه برداشت می شود, نگاه به این شرکت از روز نخست, درست و توسعه ای بوده هم به لحاظ جانمایی و هم به لحاظ تعیین ظرفیت تولید.

در این باره محمد محیاپور, مدیرعامل توسعه آهن و فولاد گل گهر که از سال ۹۷ به این شرکت پیوسته و سابقه کاری وی به حضور در ۲ شرکت معدنی و صنعتی گل گهر و فولاد مبارکه اصفهان بازمی گردد, درباره وضعیت تولید در این شرکت می گوید: تناژ در خطوط تولید طوری انتخاب شده که بهای محصول تولید شده پایین تر از سایر رقبا تمام شود.

از زمان ورود بنده به این مجموعه نیز ظرفیت خطوط تکمیل شده و اکنون تولید روزانه آهن اسفنجی معادل۱۰هزار تن است.

وی بر این باور است که قبل از حضور وی نیز اقدامات موثری انجام شده و منصفانه این است که گفته شود انتخاب تناژ برای خطوط تولید از ابتدای کار به درستی انجام شده است.

مدیرعامل توسعه آهن و فولاد گل گهر با اشاره به این مطلب که با احتساب نیروی فعلی بازدهی شرکت دو برابر سایر واحد هاست تصریح کرد: ( پارسال ۲ میلیون و ۸۳۰ هزار تن آهن اسفنجی تولید کردیم که این رقم معادل ۱۰ تا ۱۱درصد کل تولید کشور شامل می شود و ما توانستیم در این مدت بیشترین عرضه را نیز در بازار داشته باشیم.)

وی اضافه کرد: اقدامات مطلوبی در حوزه پروژه ها انجام شده و به زودی یک خط تولید بریکت در فاز نخست به ظرفیت سالانه ۲۵۰ هزار تن راه اندازی می شود.

محیا پور ضمن اشاره به مکانیزم یک واحد فولاد سازی, خاطرنشان کرد: (آهن اسفنجی در واحدهای احیا مستقیم کوثر و گوهرتولید می شوند که مواد اولیه آنها از معدن گل گهر به دلیل کوتاه بودن مسیر به کمک نوار نقاله ها به ابتدای خط تولید منتقل می شود. آهن اسفنجی تولید شده به صورت گرم و با دمای ۷۰۰ درجه سانتیگراد در کوره های الکتریکی با ظرفیت ۲۰۰ تن شارژ می شود.)

وی تصریح کرد: (پس از تهیه ذوب و انجام عملیات های متالورژیکی و بالا بردن کیفیت فولاد مذاب, فولاد مذاب تولیدشده به شکل اسلب نازک توسط ماشین ریخته گری, به صورت پیوسته ریخته گری شده و به صورت پیوسته و گرم نیز به خط نورد ارسال می شود. در نهایت کویل ورق گرم در پایان خط, تولید می شود.)

به هر حال ایجاد ظرفیت ۳ میلیون تن ورق در یک مرحله از ویژگی های منحصربه فرد این کارخانه است. شارژ آهن آلات به روش گرم در کوره های EAF سبب سرعت بخشیدن به روند تولید می شود.

و همین روش تولید, وجه تمایز تولید فولاد را برای شرکت توسعه آهن و فولاد گل گهر در بردارد این در حالی است که هریک سال تاخیردر اجرای پروژه یادشده ۱۰درصد نرخ بازگشت سرمایه را منفی می کند.

محیاپور تاکید کرد: بهترین کار در زنجیره فولاد حرکت به سمت انتهای زنجیره است, زیرا ذخایر سنگ آهن کشور محدود و مشخص است و به جای آن باید انتهای زنجیره را تکمیل کرد.

وی با بیان اینکه هر یک از محصولات خاص فولادی ارزش افزوده ای چندین برابر سنگ های معدنی دارند, افزود: رفتن به انتهای زنجیره و تکمیل آن, ضمن حفظ ذخایر, کشور را از نظر فنی در سطح بالاتری برده و صنایع جانبی مختلفی در کنار آن رشد می کند که اشتغالزایی, گردش مالی بالاتر و ارزآوری به دنبال دارد, برنامه بلندمدت این شرکت نیز تکمیل زنجیره فولاد است و تکمیل انتهای زنجیره را در برنامه دارد.

وضعیت بازار محصولات به انضمام دستور

وقتی صحبت از زنجیره تولید ارزش فولاد می شود تولید سنگ آهن, کنسانتره, گندله, آهن اسفنجی و فولاد را در بر می گیرد.

توسعه آهن و فولاد گل گهر یکی از شرکت های تابعه معدنی و صنعتی گل گهر که خود از غول های سنگ آهنی کشور به شمار می رود, است در میان بخش های مختلف این زنجیره به تولید آهن اسفنجی اقدام کرده است. حال آنکه تولید این محصول میانی نیز دردسرهای خود را به دنبال می کشد.

آهن اسفنجی نه صرفا در زمره بخش فولادی زنجیره و نه صرفا در بخش معدنی آن قرار دارد و با این وصف از هر ۲طرف زنجیره احاطه شده است. این امر سبب شده است تا فشارهای دوسویه را تجربه کند.

نخستین مسئله ای که تولید کنندگان آهن اسفنجی با آن دست و پنجه نرم می کنند مسئله بازار است. هنگامی که قیمت آهن آلات دست کاری می شوند, نخستین معضل آنها در زمینه دپوی محصولات نمایان می شود, گاهی نیز به دلیل وضع عوارض بزرگ صادراتی قادر به فروش محصول به فرا مرز ها نیستند, چون اسفنجی قابلیت اشتعال دارد از این رو انبار کردن و نگهداری از آنکار پرریسکی است. این محصول باید پس از تولید به مصرف برسد.

به همین دلیل است که سهامدار عمده توسعه آهن و فولاد گل گهر قدری زودتر به فکر افتاد تا علاوه بر افزودن ارزش به محصول, آهن اسفنجی تولید شده را که هنوز در حرارت بالایی قراردارد را با اتصالی کوتاه وارد خط تولید ریخته گری مداوم کند. یک خط تولید پیوسته که علاوه بر مدرن بودن هزینه حمل مواد اولیه به داخل کارخانه را نیز در مزایای خود جای داده است.

اما آنچه امروز توسعه آهن و فولاد گل گهر آن را یک مسئله بحران ساز برای امسال می داند همان بازار است.

بازار حلقه های تولید در زنجیره ارزش با مکانیزم قیمت گذاری از سوی وزرات صمت تعیین وضعیت می شود و از این رو تابعی از فرمول است. این فرمول وابسته به نرخ فروش شمش فولاد خوزستان است که برای هر محصول درصدی نسبت به شمش تعیین شده و تا زمانی که نسبت ها به دستور وزارت صمت تغییر نکند رقم آن ثابت می ماند.

اثر این قیمت گذاری دستوری بر بازار آهن آلات اسفنجی تا حدی است که دست اداره کننده چنین بنگاه هایی در بخش معدن را درباره عرضه آن به قیمت عادلانه بسته نگه می دارد, از یک طرف وضع عوارض صادراتی و از سوی دیگر محدودیت قیمتی.

به گفته محیاپور نمی توان مشتری را معطل کرد گاهی ما زیر قیمت فروختیم تا سایر بنگاه های وابسته به این محصول نیز کمتر متضرر شوند. وی که نگران وضعیت بازار محصولات زنجیره ارزش است می گوید: (بهتر است برای ۳ماهه یا ۶ ماهه اول امسال, شرایط و قیمت آهن آلات پارسال در نظر گرفته شود و در این صورت بازار به راه می افتد.

زیرا به دلیل تعطیلی های مکرر اقتصاد جهانی و موضوع ویروس کرونا, تصمیماتی که اکنون گرفته شود قطعا کارشناسی و بر اساس اعداد و ارقام واقعی نیست, اما پس از گذشت این ۳ تا ۶ ماه, بازار جهانی خود را پیدا کرده و تنظیم می کند.

وی بر این باور است که اگر سیاست قیمت گذاری برای زنجیره تولید فولاد در این شرایط تعیین شود و ثابت بماند ممکن است بخشی از زنجیره را دچار مشکل کند.

در سال ۹۷ از مجموعه ۲۵۰ هزار تن عرضه آهن اسفنجی از سوی توسعه آهن و فولاد گل گهر تنها حدود ۲۵ هزار تن از آن در بورس کالا به مشتریان فروخته شد, در سال ۹۸ بازار رقابتی شد و به همین دلیل آن را منصفانه بین همه مشتریان توزیع کرد.

مدیرعامل شرکت توسعه آهن و فولاد گل گهر خاطرنشان کرد: اگر تولید آهن اسفنجی زیاد شود نگهداری آن سخت شده و باید کارخانه را تعطیل کرد, بنابراین باید همیشه صادرات آهن آلات برقرار باشد, ضمن اینکه صادرات منجر به متعادل شدن بازار داخل می شود.

محیاپور تصریح کرد: هر چند در سال های گذشته صادرات آهن اسفنجی کم بوده, اما وقتی بر همین اندک صادرات عوارض وضع شد, بازار به هم ریخت و دپوی آهن اسفنجی شرکت ها افزایش یافت.

پیشنهادی منصفانه و شفاف

محیاپور گفت: در موضوع قیمت گذاری, باید مبنای گزارش های کارشناسی صورت های مالی حسابرسی شده باشد, زیرا گزارش هایی که اشخاص آماده می کنند به نفع خودشان تنظیم می شود.

وی اظهار کرد: در سال های گذشته وضعیت آهن اسفنجی خوب نبود, ضمن اینکه قیمت گاز چند برابر شده است, این در حالی است که ۸۰ درصد مصرف گاز در کل فرآیند فولاد در واحدهای احیا انجام شده و بیشترین هزینه را دارد.

مدیرعامل شرکت توسعه آهن و فولاد گل گهر افزود: مبنا قرار دادن حساب و کتاب گزارش های کارشناسی ۳ماه پایانی سال اشتباه است, زیرا در این ماه ها حاشیه سود خوب است این درحالی است که باید میانگین و متوسط موزون کل سال دیده شود.

وی با اشاره به اینکه تولید هر تن آهن اسفنجی به ۱۰۰ یورو سرمایه گذاری نیاز داردتصریح کرد: یعنی یک واحد سه میلیون تنی تولید آهن اسفنجی نیازمند حدود ۳۰۰هزار یورو سرمایه گذاری است که در مقایسه با ساخت کارخانه در سایر حلقه های زنجیره ارزش فولاد عدد سنگینی است.

محیاپور ادامه داد: بدتر از همه شرایط ریسکی است که برای آهن اسفنجی وجود دارد, به طور مثال ورق را می توان یک ماه دپو کرد و نفروخت و همینطور سایر محصولات را, اما آهن اسفنجی با هیچ شرایطی قابل دپو نیست, زیرا شرایط نگهداری و صادرات آن خاص است و حال که عوارض بر آن وضع شده, نیاز است تا در قیمت گذاری نگاه ویژه ای به آهن اسفنجی داشته باشیم.